Elena García Armada: “gurpil-aulki batetik ibiltzera doan haur baten irribarrea ikusteak bizitza aldatzen dizu” - Ahora
Eduki publikatzailea
Elena Garcia Armadak, bere taldearekin batera, erronka handia lortu du: munduko lehen eskeleto pediatrikoa garatzea. Robotikan doktorea eta ingeniari industriala da Madrilgo Unibertsitate Politeknikoan, eta Marsi Bionics enpresaren sortzaileetako bat ere bada. Enpresa horretan, haurtzarora exoeskeletoak hurbiltzeko duen grina askatzen du. Gainera, Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Nagusiko ikertzaile zientifikoa da Automatika eta Robotika Zentroan, eta 20 urteko esperientzia du ibiltzen diren roboten ikerketan. 35 aintzatespen baino gehiago ere jaso ditu, zientzia eta transferentzia teknologikoan egindako lan bikainagatik. Gurutze Gorriaren 2022ko Urrezko Domina eskuratu berri du. Bere lana zertan datzan eta haurrei nola laguntzen dien azaldu digu.
Nondik datorkizu robotikari diozun interesa?
Txikitatik oso sortzailea izan naiz. Izugarri gustatzen zitzaizkidan eraikuntzen jolasak eta kakotxak muntatu, desmuntatu eta konpontzea. Eta robotika problemak sormenetik konpontzeko modu aparta da, hau da, asmatzeko edo sortzeko gaitasuna edo erraztasuna. Robotikaren alorrean egiten dugu hori, ezerezetik zerbait sortzen dugu, programatzen dugu eta funtzionatzen jartzen dugu. Pozgarria da.
Daniela, trafiko-istripu baten ondoren tetraplegiko geratu zen neskatoa, ezagutzea inflexio-puntua izan zen zure ibilbidean. Zertan aldatu zintuen eta nola gogoratzen duzu une hura?
Gurpil-aulki batetik ibiltzera igarotzen den haur baten irribarrea ikusteak bizitza aldatzen dizu. Teknologia robotikoa gehien behar dutenen zerbitzura jartzea da. Haurren eta gurasoen aurpegiko irribarre horiek nire ibilbide profesionaleko gauzarik zirraragarriena dira.
Eta bai, Danielari esker, gaur egun Marsi Bionics existitzen da. Horrekin, robotika ibiltzen laguntzeko aliaturik onena izan daitekeela jakin dugu. Exoeskeletoek gorputzak galdu duen indarra, egonkortasuna eta kontrola jartzen dute. Baina, gainera, ikertzen ari ginenarekin ikusi genuen gai ginela ordezko taka-taka batetik haratago joango ziren gailuak garatzeko. Hau da, ez genuen hankadun gurpil-aulkirik egingo, ez bagenuen exoeskeletorik egingo errehabilitatzeko, laguntzeko, martxa berreskuratzeko.
Zure taldearekin batera, munduko lehen exoeskeleto bionikoa garatu duzu garun-paralisia eta gaixotasun neuromuskularrak dituzten haurrentzat. Eta teknologiarekin, gainera, % 100 espainiarra. Lehenik eta behin, zer da zehazki exoeskeleto bionikoa? Eta bigarrenik, zertan laguntzen die horrelako arazoak dituzten haurrei?
Exoeskeletoa haurraren gorputzera egokitzen den gailu bat da, bi oin emanda eta martxan jartzeko. Bere motorrek muskulu naturalaren funtzionamendua imitatzen dute eta bere portaera haurraren muskulu-egoerara egokitzen da.
Horrekin eta jolasean oinarritutako terapia batekin onura kliniko garrantzitsuak lortzen ditugu haurrarengan. Arnasketaren hobekuntzaz ari gara, muskulatura torazikoa eta zefalikoa sendotzeaz, eta horrek bere patologien konplikazio muskuloeskeletikoak atzeratzea dakar. Baina guretzat funtsezkoa da maila psikologikoan eta garapen pertsonalean gertatzen den aldaketa: eskolako arreta hobetzen du, bere soziabilitatean, motibazioan, autopertzepzioan eta, are gehiago, eguneroko jarduerak egiteko autonomian, hala nola bere kabuz jatean. Eta aldaketa horiek fisikoak bezain garrantzitsuak edo garrantzitsuagoak dira, hazkunde pertsonaleko prozesu betean dauden haurrez ari garelako.
Zergatik erabaki zenuen bereziki haurrekin aritzea eta nola bizi dituzu exoeskeletoa probatzen duten une hauek?
kerketari ekin genionean egiaztatu genuen munduan ez zegoela ezer pediatriako pazienteari zuzenduta. Teknologia robotiko guztia helduei zuzenduta zegoen. Hala ere, haurrak robotikak bere kalitatea eta bizi-itxaropena hobetzeko dituen aukeretatik aldenduta ikusten ziren
Eta nola bizi dute haurrek? Irribarre handi bat aurpegian, familia kutsatzen duena, terapeutak. Oso zirraragarria da bizitza osoa gurpil-aulkian daraman haur batek lehen urratsak nola ematen dituen ikustea.
Gaur egun, zure lanaren zati handi bat muskulu-atrofia, tetraplegia edo endekapenezko gaixotasun neuromuskularrak dituzten haurren mugikortasuna hobetzera bideratutako gailuak fabrikatzea da. Nolakoa da zure bizitzako egun arrunt bat?
Egunerokotasunak errutinatik asko du. Enpresa gisa, zuzendaritza-lan handia dago, finantzaketa bilatzekoa, eta, azkenean, nahiko nukeena baino askoz denbora gehiago kontsumitzen dut.
Uste dugu probako eta erroreko une asko eta erronka asko egongo direla prozesuetan. Nola egiten diozue aurre horiek gainditzeko?
Gure I+Gko osagai handia duen enpresa batean, saiakuntza-errorea eta erronka etengabeak dira. Prozesuaren parte dira. Beti pentsatzen dugu zer egin dezakegun hobeto, zer eman dezakegun eraginkorragoak izateko.
Zergatik hobetu dezakete robotek, gizartearentzat mehatxu izan beharrean?
Robotak gizakiari laguntzeko helburu bakarrarekin jaio, hazi eta heldu dira. Ia hirurogeita hamar urte daramatzate horretarako entrenatzen. Teknologia robotikoa gizakiaren zerbitzura dago.
Emakume askok kristalezko sabai batekin egiten dute topo, eta horrek eragotzi egiten die arlo zientifikoan lidergo- eta botere-postuetan kokatzea. Zure kasuan, CEO eta Marsi-Bionicsen sortzaileetako bat zarenez, nola egin diezaiokegu aurre egoera horri?
Kristalezko sabaia oso presente dago ikerketaren esparruan. Zailtasun handiagoak ditugu eskala zientifikoetan gora egiteko, zenbat eta gorago, orduan eta emakume gutxiago. Eta Marsi-Bionics bezalako transferentzia teknologikoko proiektuetan errealitate gordinarekin egiten dugu topo: emakumeek gidatutako proiektuek finantzaketa txikiagoa jasotzen dute. Apurtzea konplexua da. Kulturala da eta datozen urteetan bere fruituak ikusiko dituen eraldaketa soziala da. Eta aurkitu dugunok egin behar duguna da pedagogia egin aldaketa sozial horri ekarpena egiteko.
Suposatzen dugu ibilbide profesionaleko urte hauetan arrakasta kasu eta istorio harrigarriekin topo egingo zenuela. Esango al diguzu zerbait bereziki hunkigarria edo berezia?
Zailena bat aukeratzea da. Exoeskeletoa erabili duen haur bakoitzak istorio bat du kontatzeko. Esnatze kognitiboa duten haurrei buruz ari gara, atzeratzen diren kirurgiei buruz, orain indarrez ematen diren besarkadei buruz, lehen pentsaezinak ziren jolasei buruz, edo alaiago, zoriontsuago, konfiantza handiagoz agertzen diren egoera animikoei buruz. Haur bakoitzak arrakasta istorio bat du.
Irakurri dugu laster terapia-zentro handi bateko ateak irekiko direla, paziente pediatrikoen eta helduen martxaren errehabilitaziorako. Zerbait gehiago aurreratu diezagukezu?
Lanean ari gara ibiltzeko gai ez diren haurrek gure exoeskeletoekin egin dezaten zentro bat martxan jartzeko, jolaserako gune baten barruan. Hau da, fisioterapeutek orientatuta jolasteko eta mugitzeko espazio bat, non gurasoek ere zeregin berezia izango duten. Errehabilitazioko gimnasioaren kontzeptua parke edo jolas-patio baten antzeko zerbaitera aldatzea da. Proiektu hau martxan jartzeko, hain gauza politarekin lagunduko digun partner baten mende gaude.
[Copyright de las imágenes: Oficina Europea de Patentes. Fotos de Amador Toril Diaz]
Eduki publikatzailea
Banner Home
