Nola eragiten diote gerrek ingurumenari? - Ahora

• Biztanleria zibila ez da gatazka armatu baten hondamena jasaten duen bakarra. Gerrek ere ondorio suntsitzaileak dituzte ingurumenean.

Planetak ere pairatzen ditu gatazka armatuak. Gerrak, ez alferrik, mehatxu zuzena dira gure ingurunea kontserbatzeko eta zaintzeko, eta hain da egia apelaezina, ezen efemeride bat ere badago horren garrantzia gogorarazteko (azaroaren 6an, Ingurumenaren Ustiapena Prebenitzeko Nazioarteko Eguna ospatzen da Gerran eta Gatazka Armatuetan).

Gerra garaian, ekintza militarrek atzean uzten duten degradazioa jasaten du naturak. Zuhaitzak mozteak edo suteek biodibertsitatea edo ekosistema naturalak arriskuan jartzen dituzte, armek gas toxikoak eta partikulak airera botatzen dituzte eta material astunak iragazten dituzte uretan eta lurrean, eta ponpek marka sakonak eragiten dituzte paisaietan.

Batzuetan, ingurugiroa nahita egindako estrategia baten ondorioz suntsitzen da. Vietnamgo gerran, adibidez, AEBetako armadak oihaneko zerrenda zabalak busti zituen produktu kimikoekin, basoak suntsitzeko eta, horrela, etsaien indarrak babesteko. Bestalde, Mozambikeko gerra zibilak, 15 urtez luzatu zenak, Gorongosako Parke Nazionalak bere animalien %90 baino gehiago galtzea eragin zuen.

Beste batzuetan, lehengaiek (petrolioa, mineralak, gasa edo diamanteak) sortu dituzte zenbait gatazka. Izan ere, NBEren Ingurumen Programaren arabera, munduko gatazka guztien %40, gutxienez, baliabide naturalen ustiapenarekin lotuta daude. 1946tik 2010era gatazkak izan dira espezie basatien beherakada aurreikustea ahalbidetu duen faktore nagusia.

Horregatik guztiagatik, Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioak adierazten du ingurumen naturala babestu behar dela eta eragiten zaizkion kalteak mugatu behar direla, ez bakarrik ingurumenak giza bizitzari eusten diolako, baita bere berezko balioagatik ere. Horrela, Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioak debekatu egiten du ingurumena arma gisa erabiltzea, hau da, debekatu egiten ditu ingurumen naturalaren aurka nahita egindako erasoak, eta, bereziki, baliabide naturalak suntsitzea eta ingurumena aldatzeko teknikak erabiltzea (adibidez, herbizidak erabiltzea eskualde baten oreka ekologikoa aldatzeko). Era berean, gatazkan dauden alderdiek eraso bat erabaki aurretik ingurumen-kalteak eragiteko aukera dagoen aztertzea eskatzen du.

Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordeak (CICR) gatazkan dauden alderdiei ohartarazi die ingurumen-kaltea prebenitzeko ekintza hauek egin ditzaketela:

• Tropak edo material militarra ekosistema hauskorretan edo eremu babestuetan kokatzea saihestea, parke nazionaletan, esaterako;
• Garrantzi ekologikoko edo hauskortasuneko eremuak kartografiatzea, eta horietan eragiketa militarrik ez gidatzea; eta
• Eremu horiek gune desmilitarizatu izendatzea, non ekintza militarrik egin ezin den eta borrokalariei eta material militarrari sartzea debekatzen zaien.

Gatazka batean printzipio horiek errespetatu behar diren bezala, a posteriori ere egin behar da, gatazka amaitu denean. Izan ere, gizarte bat gerratik bakera igarotzen denean, ezinbestekoa da neurriak hartzea baso-soiltzeak mugatzeko eta baliabide naturalen gehiegizko erabilera kontrolatzeko.

Era berean, ez da ahaztu behar ingurumenaren eta beste maila batzuetako krisi humanitarioen arteko harremana. Klima Aldaketari buruzko Gobernu Arteko Adituen Taldearen (IPCC) azken txostenak agerian utzi zuen klima-aldaketaren ondorioek modu erabakigarrian larriagotzen dituztela krisi humanitario horiek. 3.300-3.600 milioi pertsona bizi dira gaur egun klima-aldaketarekiko oso kalteberak diren testuinguruetan, eta gehienak munduko eremu pobreenetan daude. Ahaztutako krisi humanitarioak, oro har, foku publikotik kanpo geratzen dira konpromiso politiko, mediatiko edo ekonomikorik ezagatik, eta era oldarkorragoan jasaten dituzte krisi klimatikoak.