“Ez dut ezertarako balio”, “inoiz ez naiz ondo ateratzen argazkietan”, “ez naiz nahikoa”. Jende asko ezagutuko dugu sententzia gogor eta kaltegarri hauetan. Ohikoak dira autoestimu falta nabarmena duten pertsonengan. Izan ere, nahiz eta batzuetan zaila den hitz egiteko modua aldatzea (esaldi horiek froga ukaezina dira), hori egitea funtsezkoa da, jarrera eta ezinegon mota hori kronifikatu egin baitaiteke, eta gatazka edo nahaste psikologiko bihur baitaiteke, gure garapena eta zoriontasuna oztopatuko dituena.

Gurutze Gorrian ezin hobeto ulertzen dute egoera hori. “Autoestimu handiko pertsona da berez konfiantza eta balioaren zentzu handia duena”, azaldu du Mar Echenique Gurutze Gorriko Osasun Mentaleko arduradunak. Autoestimu baxua duen pertsona batek, aldiz, “bere buruaren pertzepzio negatiboa du, gutxietsi egiten da eta porrotetan gehiago pentsatzen du arrakastetan baino. Horrek motibazio eskasa, zerbait martxan jartzeko borondate txikiagoa eta gogo-aldarte apala izan ohi ditu.
 

Autoestimu baxuak, gainera, beste arazo eta baldintzatzaile batzuk ere badakartza, eguneroko bizitzarako oztopo bihur daitezkeenak, bereziki, dagoeneko urrakortasun edo bazterketa sozialeko testuinguru batetik abiatzen diren pertsonengan. Autoestimu baxu hori pentsamendu irrazionalekin lotu ohi da, hala nola “gehiegizko birsorkuntza, handikuntza eta minimizazioa”, dio Echeniquek; porrotak handitzeko eta arrakastak neurriz kanpo murrizteko joera duten pentsamenduak. Hainbesteraino, ezen “akats edo akatsetarako makila bat hartzen da, eta horrek areagotu egiten ditu akatsak edo akatsak, baina lorpen edo kualitateetarako makila bat hartzen da, eta makurtu egiten ditu”. “Norberaren akatsekin eta besteen akatsekin kritiko izateko joera ere badago, eta norberaren lorpenekin eta besteen lorpenekin kritiko izateko joera”, erantsi du.

“Autoestimu handiko pertsona da berez konfiantza eta balioaren zentzu handia duena”

Gurutze Gorriaren proiektu askotan, autoestimua da protagonista. Eta hala izateak zentzua du, funtsezkoa baita pertsona batek bere buruarengan, bere gaitasunetan eta trebetasunetan konfiantza izateko eta bere autonomia pertsonala landu (edo berreskuratu) ahal izateko; alderdi horiek funtsezkoak dira erakundearen ekimen askotan. “Pentsatzen ditugun helburuak lorgarriak direla sinestea da aurrera egitera bultzatzen gaituen motorra, autonomia pertsonal handiagoa lortzeko prozesuari ekiteko behar dugun indarra eta gogoa ematen dizkigu”, dio Mar Echeniquek.

"Pentsatzen ditugun helburuak lorgarriak direla sinestea da aurrera egitera bultzatzen gaituen motorra"

Pertsona bat lana aurkitzeko prozesu konplexuan dagoenean gertatzen da, adibidez, konfiantzarik ezak horretan eragiten baitu. Clara Gutiérrez Cruz Roja Cordobako enplegu-teknikariak AHORA erreportajean gai honi buruz hitz egingo du: “Maríaren kasua gogoratzen dut, desmotibazio izugarria duen genero-indarkeriaren biktima den emakumearena. Konfiantza-, ahalduntze- eta aisia-tailerrek eta laguntza-sareen gai guztiak hobeto sentiarazi zuten enplegu-bilaketa horretan. Lan handia egiten dugu pertsonekin, haien indarguneak zein diren ikus dezaten”, azaldu du Gutiérrezek.

Baina ez da lan munduan bakarrik gertatzen. Autozainketak dauden jarduerak ohikoak dira beste arlo eta lantegi batzuetan ere, hala nola, adinekoek, egoera ahulean dauden pertsonek edo zaintzaileek parte hartzen dutenean.
 

Nork bere burua zaintzeko jarduerak, autoestimua lantzeko

Aurrekoaz gain, pertsonen autozaintza emozionala bultzatzeko eta haien autoestimua sendotzeko edo berreskuratzeko, Gurutze Gorriak kudeaketa emozionaleko tailerrak ere antolatzen ditu. Tailer horiek psikologia kognitibo-konduktualaren printzipioetan oinarritzen dira, eta, Mar Echeniquek dioenez, “emozio negatiboak sortzen dituzten pentsamenduak aldatuz gure portaera eta sentimenduak arrazionalizatzen saiatzen da”.

Arrazoia sinplea da: “Pentsamenduek neurri handi batean erabakitzen dute nola sentitzen garen. Pentsamendu horiek eta sortutako emozioek erabakitzen dute nola jokatu. Horrek, aldi berean, eragina izango du pentsatzen eta sentitzen dugun moduan. Ez dira bizi ditugun egoerak, baizik eta nola egin aurre horri”, dio Gurutze Gorriko Osasun Mentaleko arduradunak.

"Pentsamenduek neurri handi batean erabakitzen dute nola sentitzen garen"

Tailerren helburua, gainera, pertsonek pentsamendu desegokiak edo moldakorrak aldatzea da; “pentsamendu errepikakorrak, ez-emankorrak, errealitatera egokitzen ez direnak eta, oro har, ondoeza eragiten dutenak”, dio Mar Echeniquek. Haiek ezagutzea da lehen urratsa. “Pertsonak pentsamendu irrazionalak eta motak zein diren jakiten duenean, errazagoa izango da bat noiz duen atzematea. Tailerretan, pertsonak entrenatzen dira beren pentsamendu irrazionalak identifikatzeko eta haien ordez arrazionalagoak jartzeko gai izan daitezen”, azpimarratu du psikologoak.

Risoterapia, pilatesa eta ongizate emozionala

Asturiasko Gurutze Gorrian, autozainketak garrantzi berezia hartzen du muturreko egoera ahulean dauden pertsonei zuzendutako ‘Ongizate pertsonala’ proiektuan. Iaz sortu zen, Asturiasko Printzerriko PFEZren finantziazioari esker, eta, haren babespean, egoera sozioekonomiko zail eta iraunkor batek eragiten dien gizon-emakumeak hartzen ditu. “Parte hartzen dugu lantegien eta gaikuntzen bidez, non honako hauek lantzen baitira: ongizate emozionala, autoestimua, barrearen artea (barre-terapiaren edo besazoterapiaren bidez), gorputza/burua aktibatzea (pilates gisa)…”, azaltzen du Carmen Vallinak, Asturiasko Gurutze Gorrian gizarteratzeko eta gizartea eta ingurumena hobetzeko teknikak.

Tailerrak zuzeneko esku-hartze gisa planteatzen dira, jarraipena izan ahal izateko; beraz, 2 edo 3 hilabetean hainbat saio egiten dira. Horietan, autoezagutza, autokontrola, aldaketarako motibazioa edo jarrera baikorra indartzen dira. Horrek guztiak, jakina, eragina du autoestimuan. “Etxetik ateratzeak, jaiki beharrak, elkargune batera etortzeak, moldatzeak... horrek guztiak aldaketa bat eragiten du, nahiz eta lehen saiotik laugarren edo bosgarren saiora bitartean erradikalagoa izan”, erantsi du Vallinak.
 

"Jendea nola sartzen den eta gero jendea nola ateratzen den aldaketa ikustea zoragarria da"

Batzuetan, parte-hartzaileek gizarte-sareak erabiltzeko eskatzen dute, eta hori ere abian jartzen da “sozializazioaren eta pertsonen arteko harremanen lanari begira”. Beste batzuetan, parte-hartzea handia bada, irteerak ere programatzen dira, “free tours” moduko bat ingurune komunitarioan, non eskura dauden baliabideetan jartzen baita arreta, eta, gainera, “aire zabaleko jarduera bat egiteko aitzakia” baita.

Brigitti Lugok bere ezagutzak erabiltzen ditu gorputz-coach eta risoterapeuta gisa, Asturiasko Gurutze Gorrian egiten duen boluntarioan aplikatzeko. Risoterapia saioez arduratzen da, arestian aipatutako proiektuaren barruan. “Jendeak gero nola sartzen den eta nola ateratzen den ikustea da gauza bakarra”, azaldu du. Pandemia betean hasi zen boluntario gisa, eta hainbat jardueratan parte hartu du. Hala ere, onartu du hori dela, zalantzarik gabe, gehien betetzen duena.

“Dinamikekin batera, barrearen onurak eta beste kontu batzuk azaltzen dizkiet. Gogoratzen naiz 22 urteko neska batek ez zuela ezer egin nahi, eta saioa amaitu genuenean ez zen joan nahi: gehien gozatu zuena izan zen”, dio Brigittik. Horrek guztiak ondorio positiboak ditu autoestimuan, eta, nahiz eta boluntario hori guztiz ohartzen den tailerretatik pasatzen den jende guztiak ez duela errisoterapia etengabe egiten, oroitzapenak eramaten dituela dio. “Arrazoirik gabe barre egin dezakezu, barrea kutsakorra da, eta hori ulertarazten saiatzen naiz. Beti geratzen zara tailerreko zerbaitekin, eta hori niretzat arrakasta bat da”.

Zeharkako autozainketak: zaintzaileetatik hasi eta zaharretaraino

Beste lurralde batzuetan, hala nola Murtzian, ez da arraroa autozainketei buruz hitz egitea. Hainbat proiektutan parte hartzen du, besteak beste, “Zaintzaileentzako arreta” proiektuan. “Zaintzeko, zaindu egin behar da. Denbora librea kudeatzeari buruz ere hitz egiten dugu, eta laguntza-talde bat ere egin da jardueraren bat hobetzen laguntzeko edo barrua husteko”, dio Marisa Gómez Adinduen, Ezgaitasunaren eta Telelaguntza Autonomikoaren zuzendariak Murtziako Gurutze Gorrian. Hain garrantzitsua izan da laguntza-talde hori, ezen gaur egun oraindik ere geratzen ari baita senideen zaintzarekin lotutako emozioak eta esperientziak partekatzeko, eta horrek ere eragin positiboa du haien aldartean.

Autoestimua zaintzeko (eta lantzeko) abiapuntu ona da norbere burua zaintzeko borondatea

 Lorcan egindako ‘Zahartze aktibo postcovidaren sustapena’ proiektuan, masaje gisako jarduerak ere lantzen dira, adineko pertsonen emozioetan sakontzeko. Terapiak, gainera, estresak, depresioak, insomnioak, antsietateak, hipertentsioak eta bestelako eritasun degeneratiboek eragindako gaixotasunak arintzen laguntzen du. Izan ere, Gómezek gogorarazi duenez, “autozainketak ez du adinik”.

Horrez gain, Murtziako Gurutze Gorriko Adinekoen arduradunak bat egin du Vallinaren hitzekin, nabarmendu nahi baitu jardueretara edo lantegietara joatea pizgarria dela eta autoestimu falta hori duten pertsonei laguntzen diela: “Gimnasia-saioetara edo aquagym-era etortzeak esan nahi du zaindu egin nahi dutela”, adierazi du Marisa Gómezek. Norbera zaintzeko borondatea abiapuntu egokia da autoestimua zaintzeko (eta lantzeko).

Entzuteko telefonoa

Gurutze Gorria Zuri Entzuten: 900 107 917’ laguntza psikosozialeko zerbitzua 2020ko apirilean sortu zen, osasun-krisiak eta konfinamenduak, besteak beste, gaixotasun, bakardade, adin nagusi, enplegu-galera, aniztasun funtzional edo etxebizitza-faltagatik bitan eragin zieten pertsonei laguntza eta laguntza eskaintzeko.

2022aren amaieran argitaratutako txostenak erakusten duenez, telefonoz kontsulta egin zuten pertsona gehienak emakumeak izan ziren (%59,90), eta kontsulta guztien ehunekorik handiena (%32,67) 50 eta 64 urte bitarteko pertsonek egiten dute, 40 eta 49 urte bitartekoek atzetik.

Datu aipagarri gisa, adingabeek egindako deien kopuru handi samarrari eusten zaio, eta kopuru hori handituz doa. Gazteek (30 urtetik beherakoak) egindako deien kopuruak handia izaten jarraitzen du, eta jasotako dei guztien ia %20ra iritsi da.

Profilari dagokionez, kontsulta guztien %54,22 zaurgarritasun-egoeran dauden pertsonek egiten dituzte, eta, ondoren, isolamendu- eta bakardade-egoeran dauden gaixoek edo ezgaitasunen bat dutenek (%11,20). Aipagarria da, halaber, adineko pertsonengandik (%7,54) eta, batez ere, zaintzaileengandik jasotako deien kopuru handia. Datu hori oso garrantzitsua da, oso profil espezifikoa baita, eta, hala ere, Gurutze Gorrian jasotako deien %7 Te Escuchar da.

Kontsulta motari dagokionez, guztizkoaren %39,33, ohikoena “Eustea eta euskarri emozionala” izan da. Ohikoena “Akonpainamendu emozionala” izan da (%22,52).

‘Cruz Roja Te Escuchar’ telefonoa 900 107 917 da eta deia doakoa da estatu osoan. Jendea hartzeko ordutegia: astelehenetik ostegunera 10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 20:00etara, eta ostiraletan 10:00etatik 14:00etara (ordubete lehenago Kanarietan).