Zer da ekonomia zirkularra? - Ahora

• Askotan entzun dugu kontzeptu horri buruz hitz egiten, baina ba al dakigu benetan zer esan nahi duen? Ekonomia zirkularra zer den eta zer proposatzen digun sakontzen dugu. 

Europar Batasunaren arabera, urtean 2.500 milioi tona hondakin baino gehiago ekoizten dira. Kontrolik gabeko egoera hori geldiarazten saiatzeko, planetan kontsumitzeko eta bizitzeko modua aldatu behar da. Ekonomia zirkularrak, hain zuzen ere, gure inguruarekiko jarrera kontzienteagoa eta arduratsuagoa izateko sar ditzakegun aldaketa horiei buruzko argia ematen du. Baina, zer nahi du zehazki kontzeptu horrek?

Ekonomia zirkularra ekoizpen- eta kontsumo-eredu bat da, dauden materialak eta produktuak ahal den guztietan partekatzea, alokatzea, berrerabiltzea, konpontzea, berritzea eta birziklatzea defendatzen duena, horrela balio erantsi bat sortzeko. Era horretako jarduerekin, gainera, luzatu egiten da produktuen bizi-zikloa.

Praktikan, ekonomia zirkularrak hondakinak minimora murriztea iradokitzen du; izan ere, produktu bat bizitzaren amaierara iristen denean, bere materialak ekonomiaren barruan mantentzen dira ahal den guztietan. Adibidez, horiek behin eta berriz erabil daitezke modu produktiboan, balio gehigarri bat sortuz.

Arrazoi horiek gutxi balira, Europar Batasunak ere ohartarazi du ekonomia zirkular baterantz egin behar dugula, lehengaien eskaria eta baliabideen eskasia handitu direlako (lehengai erabakigarriak finituak dira, baina, munduko populazioa hazten ari denez, eskariak ere gora egiten du). Hori ere ezin da klimaren eraginetik bereizi. Izan ere, lehengaiak ateratzeak eta erabiltzeak ingurumen-ondorioak ditu, eta horiek modu adimentsuagoan erabiltzeak, berriz, emisio kutsatzaileak murriztu ditzake.

Ekonomia zirkularra erabat kontrastatzen da ohiko eredu ekonomiko linealarekin, "Erabili eta bota" kontzeptuan oinarritutakoa. Izan ere, Europako Parlamentuak programatutako zaharkitzeari aurre egiteko neurriak ere eskatu ditu, garaiz huts egiteko edo epe labur edo ertain batean zaharkituta geratzeko diseinatutako produktuekin zerikusia dutenak.

Hala eta guztiz ere, Europako estrategiaren arabera, ekonomia zirkular baterantz aurrera egiteak onurak ekar litzake, hala nola ingurumenaren gaineko presioa murriztea, lehengaien horniduraren segurtasuna hobetzea, lehiakortasuna, berrikuntza, hazkunde ekonomikoa (BPGaren %0,5 gehigarria) eta enplegua sustatzea (2030erako Europar Batasunean bakarrik 700.000 lan inguru sortuko liratekeela kalkulatzen da). Kontsumitzaileei produktu iraunkorragoak eta berritzaileagoak ere eman diezazkieke, eta, aldi berean, diru-aurrezkiak eta bizi-kalitate hobea eman. 

Europako Batzordeak 2020ko martxoan aurkeztu zuen Ekonomia Zirkularrerako Ekintza Plana, produktu jasangarriagoak, hondakinen murrizketa eta herritarren ahalduntzea helburu dituena. Bereziki, baliabideetako sektore intentsiboei ematen zaie arreta, hala nola elektronikari eta IKTei, plastikoei, ehungintzari edo eraikuntzari.  

2021eko otsailean, Legebiltzarrak ekonomia zirkularrari buruzko ekintza-plana bozkatu zuen, eta neurri gehigarriak eskatu zituen 2050ean karbono-ekonomia neutroa, jasangarria, toxikorik gabekoa eta erabat zirkularra lortzeko bidean. 2022ko martxoan, Batzordeak ekonomia zirkular baterako trantsizioa bizkortzeko lehen neurri-sorta ezagutarazi zuen, besteak beste, produktu jasangarriak bultzatzea, trantsizio berdean kontsumitzaileak ahalduntzea, eraikuntzako produktuei buruzko araudia eta ehun jasangarriei buruzko estrategia berrikustea.